RAKIPLIK Kurumu Başkanı Birol Küle, Rekabet Kurulu’nun 13 üretici/tedarikçi teşebbüse 878 milyon TL ceza uyguladığı soruşturmada, tedarikçiler ve perakendeciler arasındaki aksiyon etme biçiminin rekabet ihlallerine misil açabilecek şekilde oluştuğunun ortaya çıktığını söyledi. Küle, “Bu vâsi hareket yapma biçimi çerçevesinde, müstahsil/tedarikçi teşebbüsler, öz ürünleri bakımından perakendecilerin sonuncu komutan fiyatlarını ve bedel artım zamanlarını koordine ediyor. Bu gelişim ika biçimi sonucu oluşan rekabet ihlalleri, teşebbüslerin fiyatlarını serbestçe belirlemelerini engelliyor ve piyasadaki fiyatların eğreti adına yükselmesine ve tüketicilerin bu durumdan direkt engel görmelerine sebep oluyor” dedi.

Rakiplik Kurulu’nca 2021 yılının April ayında başlatılan ve 1,5 yıl süren ‘tedarikçi soruşturması’ kapsamında fiyatlama davranışları incelenen 13 müstahsil/tedarikçinin, ‘topla-dağıt’ niteliğine cemaat kartele canip kalkışmak ve tarumar seviyesinde cıvıltı gösteren teşebbüslerin raf fiyatlarını belirlemek kanalıyla kanunu ihlal ettikleri belirlendi. Bu firmalara 878 milyon TL ukubet verildi. Henüz ilk bir konuda yönetsel nakdî ceza verilen anket kapsamındaki 5 zincir marketin da topla-dağıt karteline yan oldukları tespit edildi. Fakat esbak soruşturmada yönetimsel nakdî ceza uygulandığından eskimemiş yönetimsel para cezası uygulanmadı.

‘5 MARKETE UKUBET VERİLMİŞTİ’Rekabet Kurumu Başkanı Birol Küle, kararın, çabuk istihlak malları perakendeciliği sektöründe alınan evvel karar olmadığını söyleyerek, “Kurulumuz kamuoyunda ‘zincir marketler soruşturması’ kendisine tanıdık sormaca sonucunda aldığı 28 Ekim 2021 günlü kararıyla yemeklik yağ üreticisi 1 adım ile 5 millî zincir marketin topla-dağıt niteliğine cemaat kartele taraf olduklarını ve antrparantez söz konusu yemeklik yağ üreticisi teşebbüsün uyumsuz seviyesinde elektrik gösteren teşebbüslerin sergen fiyatlarını belirlediğini ve böylelikle anılan teşebbüsler tarafından kanunun 4’üncü maddesinin ihlal edildiğini belirleme etmiş ve bu teşebbüslere idari nakdî ceza vermişti. Hakikat bu soruşturmada elde edilen belgeler, ‘tedarik soruşturması’ namına anılan 13 müstahsil/tedarikçinin ceza almasıyla sonuçlanan soruşturmanın açılmasına birlikte el açmıştı” dedi. ‘EN AĞIR RAKIPLIK İHLALİ’Her iki soruşturmanın dahi hızlı istihlak malları perakendeciliği sektöründe tedarikçiler ve perakendeciler arasındaki hareket yapma biçiminin, rakiplik ihlallerine sefer açabilecek şekilde oluştuğunu gösterdiğini belirterek, şunları kaydetti:  “Bu ferah aksiyon yapma biçimi çerçevesinde, evvel yerine üretici/tedarikçi teşebbüsler, kendi ürünleri bakımından perakendecilerin nihai eş fiyatlarını ve değer artım zamanlarını koordine ediyor. Tıpkısı eksantrik deyişle, perakendeciler kuma tedarikçileri tarafından birbirlerinin geleceğe müteveccih fiyatları, eşit artış tarihleri, dönemsel aktiviteleri ve kampanyaları üzere rekabete hassas bilgilerinden haberli oluyor ve özlük davranışlarını buna göre şekillendiriyor. Rekabet hukuku terminolojisinde ‘topla-dağıt tipi kartel’ kendisine nitelendirdiğimiz ve sunu ağırbaşlı rakiplik ihlalleri ortada sayılan bu boyut ise perakendeciler arasındaki fiyat rekabetini ortadan kaldırıyor. İkinci namına, bu hoşgörülü iş ika biçimi, tedarikçilerin uyumsuz seviyede hareketlilik gösteren teşebbüslerin raf fiyatlarına müdahale etmesini ve perakendecilerin sonuncu as fiyatlarını belirlemesini da içeriyor. Nihayetinde, dağınık seviyesinde elektrik gösteren teşebbüslerin sonuncu komutan fiyatlarının bire bir düzeyde olmasına sefer açan ve baştan eş fiyatının tespiti adına nitelendirilen bu format ise gine analog şekilde düzensiz seviyesindeki karşılık rekabetini ortadan kaldırıyor.”  ‘TÜKETİCİLER UYMAZLIK GÖRÜYOR’Rekabet Kurumu Başkanı Küle, erkin rakiplik piyasalarında, teşebbüslerin koca fiyatlarını serbestçe ve birbirleriyle rekabet halinde belirlemelerinin beklendiğini kaydedip, şöyle konuştu:

“Zira teşebbüsler arasındaki rekabet, fiyatların düşmesini, işaret ve hizmet çeşitliliği ile kalitenin artmasını sağlayacak ve sonunda tüketiciler itibarıyla yarar yaratacaktır. Ayrıca rekabetin tesisi bilvasıta yerine bedel istikrarına, iktisadi büyümeye, arsıulusal rekabetçiliğe de katkı sağlayacaktır. Bu nedenle çabuk tüketim malları sektöründe koskocaman adına görülen aksiyon ika biçimleri sonucunda meydana mevrut rekabet ihlalleri, teşebbüslerin fiyatlarını serbestçe belirlemelerini engelliyor ve piyasadaki fiyatların takma adına yükselmesine ve tüketicilerin bu durumdan aracısız beis görmelerine bozukluk oluyor. Antrparantez, bu davranışlar bilvasıta kendisine mevki ekonomisi üzerinde birlikte karşıt etkilere defa açıyor. Dahi bu rekabet ihlallerinin savuşturmak, alkolsüz içecekler, çerez mahsulat, ferdî katışıksızlık malzemeleri gibi tüketicilerin bütçesi içerisindeki payı faziletli olan çabuk istihlak malları perakendeciliği sektöründe gerçekleştiği dikkate alındığında, tüketicinin uğradığı zararın büyüklüğü henüz üstelik çarpıcı hale geliyor. Bu nedenle sektörde zindelik gösteren teşebbüslerin hareket etme biçimlerini değiştirmeleri ve rakiplik hukuku kurallarına akla yatkın ağıl getirmeleri muktezi kuzuluk gelmiştir. Biz kararlarımız ile piyasa oyuncularına bu konuda farkındalık kazandırdığımızı düşünüyoruz. Rekabet Kurumu adına soruşturmalar ve rakiplik savunuculuğu tarafından piyasalarda etkili rekabet ortamının üretim edilmesini ve korunmasını sağlamaya müteveccih çalışmalarımıza bitmeme edeceğiz.”