Kahramanmaraş merkezli depremler sonrası 10 ilde kısık hasar oluştu. Depremden periferi binlerce fert kaybı yaşandı. Depremden etkilenen 10 ilin yeniden ayağa kaldırılması için Türkiye tek kalpgâh oldu. Eksiksiz göstergeç kanallarından eş yayınlanan Türkiye Bir Tane Kalpgâh kampanyasında 115 bilyon lirayı aşan ödül toplandı. Yaraları sarmaya bire bir nebze üstelik olsa destek çevirmek isteğiyle Türkiye’nin her köşesinden bergüzar ve müzaheret yağdı.

“BİR KAMPANYA DAHI İSTANBUL İÇİN YAPILMALI”

Fakat yemeden içmeden zelzele sonrasında değil öncesinde dahi önlem kabul etmek gerekiyor. İstanbul Görgülü Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dr. Akademisyen Hakan Koman, muhtemel İstanbul depremi öncesinde yetişkin ayrımsız çağrıda bulundu. Koman, İstanbul’daki 1999 yılı öncesi tam binalarda ihya çalışmaları amacıyla kampanya başlatılması gerektiğinin altını çizdi. Koman, “İstanbul üzere konuşursak 1999 yılı öncesi cümle binalarda güçlendirme kampanyası başlatılması gerekiyor. Güçlendirilmiş bina ülkemizde mukavim yeğleme edilmiyor fakat bakir mamul aynı bina kadar dayanabilen tür ve maliyeti daha beş altı tamam. Bu yaşanan depremde bakir binaların dahi yıkıldığını gördük. İstediğim aynı kampanyada İstanbul amacıyla yapılsın ve şehrimizi depreme hazırlayalım” dedi.

“115 MİLYAR İLE KAYBEDİLEN BİNALARIN YÜZDELIK 30’UNU YAPABİLİRİZ”

Koman, toplanan 115 bilyon lira ile kaybedilen yapıların yüzdelik 30’unun baştan nesir edilebileceğini belirterek, “Belde ve Şehircilik Bakanlığının Mimari ve Mühendislik amacıyla rakamlarını temel alırsak bölük türü bire bir yapının metrekare maliyeti 6 bin 850 liradan hesap edilirse 100 metrekarelik tıpkısı hane yaptığımızı var sayalım; buna bakarak yaklaşık 170 bin daire yapılabilir. Tıpkı binada 10 kat düşünürsek toplamda 17 bin çatı yapılabilir. Zelzele yaşanan illerde toplam 60 bin yıkılan ve kırıcı hasarlı çatı olduğunu biliyoruz. Kaybedilen binaların bu durumda kestirmece yüzde 30’unu bu bağışlarla karşılayabiliriz. Bu deprem Kocaeli ve Düzce depremlerine göre yapılarda daha akva tıpkı ivme oluşturdu. Tasarım esnasında yapıların hasar alacağını baştan akseptans ettiğimiz üzere bu maslahat değil” şeklinde konuştu.

“2013 ÖNCESİNDE YAPILAN BİNALAR HADDINDEN FAZLA RİSKLİ”

Türkiye’bile riskli bina stokunun çok fazla olduğunu anlatan Koman, “Alelhusus 2013 öncesi binalar haddinden fazla riskli. Deprem yönetmeliklerinin mantığı yapıların tek hasar almaması değildir. Şişman depremler olduğunda yapılar hasar alacaktır ancak insanlar içinden sağlıklı çıkacaktır. Bizim depremle ilişik hedefimiz bu” diye niteleyerek konuştu.

“PERDE DUVARLI YAPILAR DEPREMDE AYAKTA KALDI”

Türkiye’de şantiyelerdeki çıpa işçiliğinin gerektiği kabil yapılmadığına ilgi çeken Koman, “1967 Adapazarı, 1999 Kocaeli, Düzce depremi, 2011 Van depremi ve 2023 Kahramanmaraş depreminde de gördüğümüz için çıpa işçiliğini birinci sınıf yapamadığımız amacıyla ve denetimin az olduğu üzere bu dediğimiz durumu sağlayamıyoruz. O devir bizim başka aynı takip geliştirmemiz gerekiyor. Benim önerim; yapılara demirli beton engel zar konulmalı. Gördük kim; TOKİ evlerinde katabolizma bir iki oldu. Çünkü demirli beton engel duvar hayat dolu ve hatalara idareci yapılardır. Gerelti duvarlı yapılar depremde ayakta kaldı. Bu durumu yaşadığımız depremde üstelik gördük. Bunu her binaya uygulayabiliriz tecrübemizde bu konuda var. İlk etapta perde duvar yapımını çoğaltmamız geçişsiz” dedi.

“KARBON FİBER SARGI KOLONUN KESMEDEN DOLAYI KIRILMAMASINI SAĞLIYOR”

Havai hazırdaki yapıların birçok yöntem bulunduğunu anlatan Koman, “Bulunan yapıları depreme dayanabilen arkaç haberdar etmek amacıyla yenilikçi yöntemlerden birisi olan karbon fiber sargılarla kolonlar sarılabilir. Yapılara sönümleyici ve yalıtkan eklenebilir. Karbon fiber ilişki kolonun kesmeden âlem kırılmamasını sağlıyor. Depremlerde gördüğümüz katların sıkışık yıkılması durumunun önüne geçiyor. Bunun yardımıyla yapının hasar alıp yıkılmamasına imkan sağlıyor. Çatı yönetmeliğinde aynı iş yok, ülkü işleyiştedir. Tığ yapıların hasar alacağını yeniden kabul ediyoruz ve buna göre tasarımı yapıyoruz. Betonarme sünek tasarım şartlarına uyulsaydı, kolanlar kesme kırılmasıyla kırılmazdı, katlar sıkışık yıkılırdı, çatı ayakta kalırdı. Yapı terk edilebilirdi” diye bilgi verdi.