Sayıştay’ın Türkiye Denizcilik İşletmeleri’nde (TDİ) yaptığı tespite bakarak; Giresun, Rize ve Hopa limanlarını işleten şirketler, dirimsel payını ödememek için kurduğu taşeron şirketler üzerinden TDİ’yi 90 milyon 383 bin liralık zarara uğrattı. Sayıştay’ın bu tespitini nâkil CHP İzmir Milletvekili Atilla Sertel, “2015 yılından bu yana devam eden bu yöntemle TDİ’ye gitmesi gereken 90 milyondan aşkın dünyalık çöz edilmiş” dedi.

Sayıştay’ın TDİ’de 2021 yılında yaptığı denetime ilgilendiren raporda; Giresun, Rize ve Hopa limanlarını işleten şirketlerin TDİ’yi 90 milyon 383 bin liralık zarara uğrattığı ortaya daha çok.

CHP İzmir Milletvekili Atilla Sertel, konuya ilişik zaman yaptığı açıklamada, “Karadeniz’deki bu limanları devralan şirketlerin, TDİ’ye ödeyecekleri dirimsel payını ödememek amacıyla gene tıpkı isimler üstüne taşeron müşareket kurduğu bu, şekilde kurumu Giresun Limanı’nda 1 milyon 107 bin dolar (20 milyon 745 bin TL), Hopa Limanı’nda 1 milyon 642 bin dolar (30 milyon 771 bin TL), Rize Limanı’nda 2 milyon 74 bin dolar (38 milyon 866 bin TL) başlamak amacıyla 4 milyon 823 bin dolar, bugünkü kurla 90 milyon 383 bin TL zarara uğrattığı ortaya çıktı. Sayıştay sorun konusu olan paraların faiziyle alay malay ansız alınmasını isterken TDİ aracılığıyla bu limanların yönetimlerine atanan isimlerin ise görevini yapmadığına işaret etti” diye niteleyerek konuştu.

“HİÇBİRİ DENİZCİ DEĞİL”

Sözleşmeye göre özelleştirilen limanlardan elde edilen gelirlerin belli ayrımsız kısmının TDİ’ye aktarılması gerektiğini hatırlatan Sertel, limanları devralan şirketlerin bu paraları yemek amacıyla taşeron müşareket kurduğunu ve erdemli düzgün faturaları bu şirketler üzerinden kestiğini söyledi. Sertel, sözlerine şöyle bitmeme etti:

“Sayıştay raporlarına yansıyan tespitlere bakarak; işletici şirketler vasıtasıyla elde edilen birincil neşelilik gelirleri ile icar gelirlerinin yüzde 25’inin, ruh dışı gelirlerin ise yüzde 2’sinin TDİ’ye aktarılması gerekiyor. Giresun, Rize, Hopa ve Sinop limanlarını işleten şirketler, bu gelir payını yemek için taşeron şeriklik kurmuşlar. Zımnında liman hizmetleri karşılığında alınan bedeller anne şirkete değil taşeron şirkete faturalandırılmış. Anne şirketin gelirleri ise oldukça bağan gösterilmiş. 2015 yılından bu yana devam fail bu yöntemle TDİ’ye gitmesi gereken 90 milyondan fazla para iç edilmiş. TDİ’yi temsilen limanların yönetimine atanan adlar ise bu vurgunu seyretmekle yetinmiş. AKP iktidarı aracılığıyla atanan ve hayatlarında denizcilikle tek ilgileri olmayan bu yönetim kurulu üyelerini görevlerini yapmaya davet ediyorum.”

“YOLSUZLUK VAR”

Raporda, Giresunport Liman İşletmeciliği NAN yoluyla işletilen ve yönetiminde TDİ’yi temsilen Kaynak ve Maliye Bakanlığı’nda Genel Müdür Yardımcısı Vekili olarak görev yapan Yüce Mercan Balığı Aydın’ın bulunduğu Giresun Limanı ile ilgilendiren şu bilgilere yer verildi:

“2019 yılında liman hizmetlerini yürüten bahis konusu taşeron şirket yoluyla gemi ve sefine mümessillerine toplam 11 milyon 878 bin 306 TL fatura kesildiği, ancak esas işletici durumdaki bu müşareket marifetiyle taşeron şirkete kesilen faturanın 1 milyon 763 bin 863 TL olduğu, işletici şeriklik aracılığıyla bu hacim üzerinden TDİ payının hesaplandığı, zımnında yolsuz kendisine döviz bazında hep 445 bin 897 ESIR doları tutarındaki TDİ payının sakat hesaplandığının ortaya çıktığı belirtilmiştir. Giresun Limanı’ndaki 2020 yılı TDİ payları ile ilgili namına hazırlanan 8 Mart 2022 tarihli raporda de tekrar aynı çalışmalar sonucu yöntemsiz yerine toplanmış 661 bin 611 ÇAKER doları tutarındaki TDİ payının fire tahakkuk ettirildiği tespitinde bulunulmuştur. İşletici şirketin bu konuda dahi itirazda bulunması ve yapılan işlemlerin sözleşmeye ve hukuka makul olduğunu beyan etmesi üzerine TDİ tarafından söz konusu şeriklik aleyhine berkitme davası açılmıştır. Sevgili devam etmektedir.”

“RİZE KABUL ETTİ, PARAYI GERİ ÖDEDİ”

Otopark Denizcilik aracılığıyla işletilen Hopa Limanı’nda de tıpkı yöntemle milyonlarca teklik beis oluşturulduğu tamlanan Sayıştay raporunda, yönetiminde çarkıt AKP İzmir Saylav Necip Kalkan’ın de bulunduğu Hopa Limanı’yla ilişkin şunlar açıklandı:

“2015, 2016, 2017, 2018 ve 2019 yıllarına ilişkin kendisine, liman hizmetlerini yürüten söz konusu taşeron şirketler marifetiyle gemi ve gemi mümessillerine liman hizmetleri tarifesi üzerinden hizmet verilirken anne liman işleticisi şirketin ise bu şirketlere henüz düşük bedeller üzerinden fatura kestiği, dolayısıyla liman gelirlerinin heybetli benzeri kısmının temel şirketin mali bilançolarına yansıtılmadığı, bu şekilde TDİ paylarının yarım hesaplanmasına kat açıldığı, söz konusu dönemlere ait kendisine döviz bazında toplanmış 1 milyon 400 bin 317 ESIR doları tutarında TDİ alacağının doğduğu belirtilmiştir. Hopa Limanı ile ilgili 2020 yılı raporunda ise tekrar tıpkısı taşeron firmalardan biri aracılığıyla yürütülen amal sonucu bütün 242 bin 196 MEMLUK doları tutarında TDİ payının muallel hesaplandığı tespiti yapılmıştır.”

Raporda, TDİ yetkilileri tarafından Hopa Limanı işleticisi Park Yeri Denizcilik ile yapılan görüşmeler sonucu, 2015-2019 yıllarında TDİ’ye kem ödenen payların bütün 696 bin 683 dolar yerine kesinleştirildiği ve bu paranın TDİ’ye sonraları ödendiği belirtildi.

“YÖNETİMİNDE NAZIR YARDIMCISI VAR”

Yönetiminde TDİ’yi temsilen AKP’li Bağcılar Belediyesi 1. Başkanvekili Kol Umumi Heyet üyesi Sibel Betül Birer’in bulunduğu Riport Rize Limanı’nda birlikte benzeri uygulamanın yapıldığı tabir edilen raporda, Rize Limanı’yla ait şu bilgilere vadi verildi:

“Rize Limanı’nda de ayrımsız uygulamanın bahis konusu olduğu, anne işletici şirketin benzeri taşeron şirketle hizmet sözleşmesi imzaladığı, temas iki şirketin hile kurullarında temsile izinli tıpkı sevimli ve hissedarlardan isimlerin bulunduğu, zımnında şirketlerin birbirleriyle bağlantılı olduklarının değerlendirildiği, liman sınırları içerisinde yapılan imla/tahliye hizmetlerine ilişkin faturaların güncel Rize Liman tarifesi ile karşılaştırılmasında temel işletici ortaklık eliyle dolar/ton bazındaki tarifenin çokça altında mütezayit tutarlar üzerinden taşeron şirkete fatura kesildiği, nedeniyle liman gelirlerinin kocaman bire bir kısmının esas işletici şirketin finansal bilançolarına yansıtılmadığı, bu yöntemle TDİ paylarının sakim hesaplanmasına el açıldığı hususlarına raporlarda meydan verilmiştir. bahis konusu raporlarda; 2015-2016-2017-2018 ve 2019 yıllarına ait olarak hep 1milyon 878 bin 497 ÇAKER doları, 2020 yılına ilgilendiren kendisine 195 bin 892 BENDE doları tutarında kusurlu TDİ payı hesaplandığı tespiti yapılmıştır.”

YÖNETİMDEKİ İSİMLERE ELEŞTİRİ

Raporda, Hopa Limanı işleticisi şirketin yarım yamalak TDİ paylarını faiziyle alay malay ödediği, ancak Giresun ve Rize limanları işleticisi şirketlerin yapılan girişimlere rağmen bu kapsamda ortaya sâdır borçlarını ödemedikleri vurgulanırken “İşletici şirketlerin dümen kurullarında, zaman sözleşmeleri gereği TDİ’yi temsilen birer umumi heyet üyesi bulunmaktadır. Nedeniyle işletici şirketlerin idare kurullarında alınan kararların ahit sözleşmelerine makul olup olmadığı, bu kararların TDİ aleyhine sonuçlara yol açıp açmayacağı hususunun TDİ temsilcisi üyeler yoluyla birlikte gözetilmesi önem en etmektedir” denildi.