Bir Nice medeniyetten izler taşıyan Van Kalesi’nin güneyindeki “Bozuk Van Şehri”nde yürütülen icraat kapsamında Ulu Cami, Altın Minare, Abbasağa Camisi, Hüsrev Rabıtalı Hanı, Tekme Yunak, Miri Ambarı, 2 kilise ve sarnıcın de restore edilmesi hedefleniyor.
Başta Urartular girmek için Ahlatşahlar, Eyyubiler, İlhanlılar, Küçük Asya Selçuklu, Akkoyunlular ve Osmanlı İmparatorluğu dönemlerinde yerleşme yeri adına geçer not Van Kalesi’nin güneyindeki “Sakat Van Şehri”nin ayağa kaldırılmasına müteveccih çalışmalar bitmeme ediyor.
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının Elektrik Merkezlerini Tutma Programı kapsamında Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı (DAKA) tarafından desteklenen “Çarkıt Van Şehri’nin Canlandırılması Birinci Aşama Projesi” çerçevesinde yürütülen kazı çalışmalarında, kentin geçmişine dair yetişkin bulgulara ulaşılıyor.
Van Müze Müdürlüğünün koordinasyonunda, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Hanek Tarihi Bölümü Akademisyen Prof. Dr. Gülsen Ser’ın ilmî danışmanlığında 4 aydır ölçülü kazılarda, aralarında nutuk tarihçisi ve arkeologların bulunduğu 50 şahsiyet grup görev yapıyor.
Bu sene yapılar arasında bağlantıyı kuran kullanılmamış ayrımsız defa, gülleler, tüfek ve şarapnel parçalarının ortaya çıkarıldığı 46 hektarlık alanda, surlar ile Celil Cami, Altın Minare, Abbasağa Camisi, Hüsrev Ağır Hanı, Tekme Sıcak, Miri Ambarı, 2 kilise ve sarnıcın restore edilmesi planlanıyor.
“Çarkıt Van Şehri’ni ayağa kaldırarak ilimize kazandıracağız”
Çalışmaları inceleyen Vali ve Büyükşehir Belediye Komutan Vekili Şair Balcı, AA muhabirine, Van Kalesi’nin güneyindeki “Çarkıt Van Şehri”nde haddinden fazla cesim çalışmaların yapıldığını söyledi.
Projenin tamamlanmasıyla alanın çekim merkezi haline geleceğini belirten Balcı, şunları kaydetti:
“Burayı cemi anlamıyla bir gündüz, tecim, turizm ve ekin adasına dönüştüreceğiz. Van Kalesi üstelik müstehzi heybetiyle alana ayrı benzeri güzellik katıyor. Alandaki Ulu Cami, Kızılca Minare, Miri Ambarı kabil tarihi yapılar restore edilecek. Şu an projeleri yapılıyor. Firez Turizm Bakanlığı Evkaf Genel Müdürlüğü marifetiyle ihaleleri yapılacak. Hava Merkezlerini Terviç Programı kapsamında Sakat Van Şehri’ni tekrardan ayağa kaldırarak ilimize kazandıracağız.”
Sakat Van Şehri’ne sahip çıkılması gerektiğini anlatan Balcı, “Çalışmalar tamamlandığında burası ilin tarihine, turizmine ve kültürüne büyük ulama sunacak. Kente haddinden fazla manidar tıpkısı ürün kazandırmış olacağız. Çalışmalarda emeği sabık herkese teşekkürname ederim.” dedi.
“Kazdığınız seçkin yerden çağ fışkırıyor”
Van YYÜ Rektörü Prof. Dr. Hamdullah Şevli ise Van’de Osmanlı ve Selçuki dönemine ilişik ayakta kalan az sayıda yapının olduğunu, bunun birlikte 1915-1917 yıllarında Ermeni ayaklanmaları ve Zalim işgaliyle şehrin iptal edilmesinden kaynaklandığını bildirdi.
Eski Van Şehri’nin o tarihlerde tamamen yakılıp yıkıldığını dile getiren Şevli, şöyle konuştu:
“Burayı yeniden ayağa görmek üzere üniversitemizin akademik danışmanlığında bir nice kurumla alay malay mesai başlattık. Haddinden Fazla kıvrak olan nutuk tarihi ve kazı bilimi bölümlerimiz, kazı ve yenileme çalışması yapıyor. Burada kamu binaları, çarşılar, yürüyüş yolları vardı. Şu anda bunların yerleri belirleme ediliyor. Tarihi dokusu ve orijinal anlamsız üniversitemizin akademik ve ilmî danışmanlığında baştan ayağa kaldırılacak. Bu çalışmalarla Çarkıt Van Şehri, ölü tıpkı meydan olmaktan çıkarılacak. Kazdığınız seçkin yerden devir fışkırıyor. İlimizin 7 bin almanak geçmişi var. Mardin’e yahut Diyarbakır’a gittiğinizde tarihi yerleri geziyorsunuz amma Van’dahi çarkıt tarihi yapı yok zira tamamen yakılıp yıkıldı. Burada tarihi yeniden canlandıracağız. İlimiz takatli turizm şehri olacak.”
DAKA Genel Sekreteri Halil İbrahim Güray birlikte çalışmaları Elektrik Merkezlerini Destekleme Programı kapsamında desteklediklerini söyledi.
Çarkıt Van Şehri’nin yüce bir destinasyon olacağını rapor eden Güray, “Çalışmalar başladı. Bu kapsamda alandaki maarif dükkanlar, amme binaları ve surlar yeniden ayağa kaldırılacak. Firez ve Turizm Bakanlığı, Vakıflar Umumi Müdürlüğü bile Ulu Cami, Değerli Minare ve Hüsrev Ciddi Hanı’nda restore çalışmalarının yapılması için say başlattı. Bölgenin kalkınması için canla başla çalışıyoruz.” dedi.
Prof. Dr. Gülsen Esas, açma alanlarında ve hafriyat toprağının elenmesi esnasında, şişman bölümü Osmanlı Dönemi’ne tarihlendirilen farklı buluntu gruplarıyla karşılaştıklarını anlattı.
Bronz sikkeler, mühürler, duman lüleleri, değişik nitelikte maden eşyalar, gülle ve şarapneller, elemli evrak parçaları ortaya çıkardıklarını belirten Kelle, şöyle konuştu:
“Eserlerin hizmet, onarım ve arşivleme çalışmaları Van Müzesi’nde oluşturulan laboratuvar içinde bilirkişi görüşme tarihçi ve restoratörlerin denetiminde sürdürülüyor. Kentin hafızasına cemaat çıkma ihtiyacı ve çabasının benzeri yansıması namına başlatılan Sakat Van Şehri çalışmalarının ilerleyen süreçlerde toplumun farklı kesimleri tarafından henüz dahi sahiplenilerek sürdürüleceğini umut ediyorum.”
