Zonguldak’ın 175 sene geçmiş kömürün bulunmasıyla başlayan yolculuğu, taşkömürünü tor yön olarak kullanan çipo-polat ve ısıl santrallerin ithal kömür kullanmaya başlamasıyla adeta sekteye uğradı. Yığılım sahaları tonlarca taşkömürüyle dolarken madenciler avarelik endişesi yaşıyor.

1848 yılında kömürün bulunmasıyla madencilik sektörünün başladığı Zonguldak’ta Türkiye Taşkömürü Kurumu’nun yanında çokça sayıda rödevans (kiralama) işletmeleri içtima metrelerce altından kömür çıkarıyor. 175 almanak toprak tarihi süresince beyaz zehir işçileri yerin metrelerce altında çalışarak kömür üretti. ‘Kara elmas’ kendisine aşina taşkömürü, eskiden ülkenin lokomotifi olan Zonguldak’tan yeniden ülkenin ekonomisine katkı sağlıyor.

Havzada üretilen yerli ve milli olan taşkömürüyle sanayinin bacası tütüyor. Koklaşabilir özelliği yardımıyla özellikle çipo-polat üretiminde makbul 7 bin 500 – 8 bin kalorilik taşkömürü; hareketlilik üretimi üzere ÇATES ve Muazzez Enerji kadar ısıl santrallerde de mufassal yıllar kaba özellik adına kullanıldı.

Taşkömürü coğrafi zorluklara karşın üretiliyor

Kömürün varoluşundan itibaren pinpon ve metan gazı drenajı kabilinden kazalarla 5 bini çok eroin şehidi veren Zonguldak, yıllardır kömürle anılıyor. Yaşanan beyaz zehir kazalarının peşi sıra iştirakçi sağlığı ve gelişim güvenliği ön plana çıkartıldı. Alınan tedbirler artırıldı. Düz altındaki coğrafi zorluklara rağmen karaelması yeryüzüne çıkartan madenciler üzere iki minimal sevap uygulaması birlikte hayata geçirildi. TTK’ya ilişik beyaz zehir sahalarını kiralama usulüyle işleten firmalar ise maliyetlerin artmasına bir birlikte kömürü kabak madde namına kullanan şirketlerin ithal kömür kullanmaya başlamasıyla print eyyam yaşamaya başladı.

Stok sahaları evcil kömürle doldu, santraller kömürü yurtdışından getirdi

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın yerel ve milli kömürün çıkartılması yönündeki açıklamalarının ardından kömür çıkartan işletmeler yığılım sahalarını taşkömürüyle doldurdu. Yerel ve milli taşkömürünü kabak konu adına kullanacak olan dev şirketlerin kömürü sınırlı dışından ithal etmesi tepkilere hastalık oldu.

Adeta taşkömürüne sırtını dönen ÇATES, Aziz Enerji kabil dört nazik şeriklik karşısında 3 bine yakın eroin işçisi aylakçılık endişesi yaşamaya başladı. Olmamış maddeye yakınlığı cihetiyle bölgeye kurulan ısıl santraller ve fabrikaların gemilerle elverişsiz dışından kömür getirmesi bölge halkının üstelik tepkisine illet oldu. Yumruk şartlar altında içtima metrelerce altından çıkartılan faziletli kalorili tonlarca taşkömürü istif sahalarını doldurdu.

Yıllık kömür ihtiyacının yüzde 5’ini karşılıyor

Mağrip Karadeniz Beyaz Zehir Havzası’ndan çıkartılan; şirketlerin demir-polat ve ruh üretiminde tor özellik olarak kullandığı taşkömürü ise yalnızca yüzdelik 5’lik ihtiyacı karşılıyor. Buna rağmen şirketlerin kömür ithal etmesine aksülamel gösteren işletmeci İsmail Ofluoğlu, “Dert elden bizim derdimiz değil. Madenlerde çalışan aynı derinti arkadaşımız süreduran kalacak. Biz bunun peşindeyiz” diye niteleyerek yaşanan soruna dikkat çekti.

Dört şirketin yıllık ortalama 20 milyon tona mümasil kömür ihtiyacına fiyat rödevanslı sahalardan sayı farkı 1 milyon tona mail kömür üretildiğini söyleyen Ofluoğlu “Buna da büyüklenme kıvırıyorlar” diye şöyle bitmeme etti:

“Yöremizde dört nazik firmamız olmasına karşın bunların almanak ÇATES’in 1,8 milyon ton civarında. Eren Enerji’nin 9-10 milyon ton civarında sair iki firmanın 7-8 milyon ton kömür tükettikleri yerde bizim stoklarımızda de 10 bin titrem civarında biriken kömürümüz var. Hangi hikmetse Cumhurbaşkanımız yerel ve milli derken bu arkadaşlar esen olsun Zonguldak’ımıza sırtını dönmüş durumdalar. Dert hemen bizim derdimiz değil. Tıpkısı sürü arkadaşımız işsiz kalacak. Ekmeksiz kalacak. Biz bunun peşindeyiz. Zaten boğuk süreçten geçiyoruz. Bu boğuk süreçte mal kazanmayı değil yalnız ayakta durmayı hesap ediyoruz. Toplamda yalnız rödevanslı sahalardan üretilen kömür 1 milyon titrem civarında. Bunu zaten dört balaban firmaya versek kullandıkları kömürün yüzde 5’ine mukabele ediyor. Buna birlikte kibir kıvırıyorlar. Fabrikalarımızın bölgemize kurulmasının amacı filhakika taşkömürü havzasına yakın olması gerekir. Zira bir ton çıpa eritebilmek amacıyla iki titrem kömür kullanılması gerekir. Buna rağmen tamamen şu an sırtlarını bize dönmüş durumdalar.”

“Eren Enerji elan şen dünyalık kazanabilmek amacıyla bölgeye geldi”

ÇATES’in yanı sıra Ermiş Erke firmasının birlikte bölgeye santral kurma amacının havzadaki kömürü çalmak olduğuna ilgi çekici Ofluoğlu, “Eren Erke ayrıca işletmecilerden evcil kömür alacağı yönünde abece aldı. Sunu ufak tıpkısı sıkıntıda evcil kömüre sırtını döndü” diyerek tepkisini dile getirdi. Linyit maliyetiyle taşkömürü maliyetlerinin bir olmamasına karşın EPDK kararlarında ayrı ayrı hesaplanmadığının birlikte altını çizen İsmail Ofluoğlu sözlerini şöyle tamamladı:

“ÇATES deseniz doğrusu kurulma amacı TTK’nın ikinci nitelik kömüründen canlılık enerjisi uzaklaştırmak. Kezalik Aziz Enerji de bu bölgede santrali olduğu için buraya henüz abat santralini kurup mal kazanabilme için gelmiştir. Hatta ilk geldiğinde iki düz almıştır. Buraya rahatlıkla santralci kurabilmek üzere. Akabinde bizim üzere rödevanslı yer sahiplerinden üstelik alfabe alarak kömürlerini alacağı yönünde. Ancak sonradan bile bildirme ufak sıkıntıda sırtını Zonguldak şehrine dönmüş durumda. Hal hakeza olunca bizler sıkıntıya girdik. Yörede havzada müteharrik 2 bin 500-3 bin civarında çalışan arkadaşlarımızın bir çoğu bu sebepten ortalık bu hisse senedi düzelmezse 2-3 kamer içerisinde kesinlikle işsiz kalacaktır. Bunu biz tabi ki istemiyoruz. Bağımlı kim hoşumuza revan tıpkı husus değil. Sesimizin çıkması doğrusu bu arkadaşlarımızın tembel kalacağındandır. Tıpkı bambaşka sıkıntımızda EPDK. Hidroelektrikten üretilen enerjinin miktarı, linyit kömürden üretilen cümbüş miktarı, taşkömüründen üretilen cümbüş miktarı, güneşten üretilen zindelik miktarı kabil. Hepsinden üretilen elektrik miktarı varken ve taşkömüründen üretilen neşelilik miktarı 0,98. Nakız böyleyken ey EPDK siz bunu cins tür ayırdınız birlikte fiyatlandırmaya gelirken hastalık taşkömürü ile üretilen neşelilik miktarını ayırmadınız. Linyitin maliyetleriyle taşkömürü maliyetleri beyninde dağlar büyüklüğünde fark var. Bu sizlerin gözünden kuşkusuz kaçtı. Cumhurbaşkanımıza sonuna büyüklüğünde güveniyoruz. Amma her şeyi Cumhurbaşkanımızdan bekliyorlar. Cumhurbaşkanım lütfen size sesleniyorum. Cumhurbaşkanımız gelişigüzel yerde seçkin fırsatta ‘yerel ve milli üretim’ derken EPDK nasıl ruh üretiminde taşkömürü ve linyiti birim namına ayırıyorsanız bunların maliyetlerinin birlikte değişik olduğunu bildiğiniz halde linyitle muadil tuttunuz. Bunu gözünüzden elbette kaçırdınız? Yoksa bu tıpkısı sabote mı? Cumhurbaşkanımız ‘evcil ve milli’ derken siz yoksa bunu sabote mi ediyorsunuz.”

Yaşanan gelişmelerin arkası sıra söz konusu şirketlerden biri önümüzdeki şubat ayı itibariyle domestik kömür almayı planladığını duyurdu. Yöre halkı de bölgede yerleşmiş olan ve varlıklarını taşkömürüne medyun olan kül şirketlerin domestik kömür almaya başlayacağı güne kadar tepkilerini yineleyeceklerini sözlerine ekledi. – ZONGULDAK