HATAY Mustafa Kemal Üniversitesi Bitki Sağlığı Kliniği Aplikasyon ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Şener Aldanmaz, Türkiye’da daha evvel görülmeyen ve turunçgillerde bir çeşit kansere hastalık olan hastalık belirleme ettiklerini, üreticilerin yaptığı yanlış tedavi sonucu turunçgil üretiminin ateş altında olduğunu söyledi.
Hatay Mustafa Eksiksizlik Üniversitesi bünyesinde kurulan ve Türkiye’bile yegâne olan Nebat Sağlığı Kliniği Uygulama ve Araştırı Merkezi’nin Müdürü Prof. Dr. Şener Kurt, ‘Nebat Hastanesi’ namına da aşina merkezde, bilcümle şehirlerden gönderilen numuneleri inceleyerek bitki hastalıklarının teşhis ve tedavisi üzerine yaptıkları çalışmaları anlattı. Bu emek kapsamında dünyada tanıdık fakat ülkede daha önce on paralık görülmemiş nebat kanseri türünü belirleme ettiklerini tamlayan Prof. Dr. Aldanmaz, Özellikle Hatay, Mersin, Adana ve Osmaniye bölgesindeki turunçgil üreticilerin başvuruları sonucunda yaptığımız incelemelerde ‘botryosphaeriaceae’ familyasından dünyada bildik ama bölgemizde henüz önceki tek görülmemiş amansız hastalık türünü belirleme ettik dedi.
BAŞKA HASTALIKLARLA KARIŞTIRILIYOR
Tespit edilen hastalığın, gelecekte balaban benzeri gözdağı oluşturacağını öngördüklerini anlatan Aldanmaz, Burada bastırık şu, evvelden bilinen bazen hastalıklar var. Üreticinin bildiği şekliyle kenar kurumasıyla ortaya sâdır, sakızlanma şeklinde tanıdık gâh emraz var. Yıpranmamış keşfettiğimiz amansız hastalık türü de aynı belirtileri gösteriyor. Bu alanda turunçgil üreticilerimizin akilane bilinen yanlışlarını vurgulamaya çalışıyoruz. Üretici bu konuda yanlış uğraş yapabiliyor. Yanlış uğraş ve kısık tıpkı kimyevi kullanımı sonucu ürünlerde haddinden fazla aşkın ekincilik ilacı kalıntısı sorunlarıyla karşılaşılabiliyor. Bunun sonucunda üstelik hem kitap beis görüyor hem da dış satım sıkıntısı yaşanabiliyor. Makul uygulama yapılması üzere akıllıca tanının koyulması gerekiyor. Seçkin iki hastalığın de uğraş yöntemi değişik. Hastalığın ayrımı fakat laboratuvar ortamındaki analizler sonucu yapılabiliyor. Falsolu kişileştirme yaparsanız kusurlu tedavi uygularsınız. Bunun sonucunda bile muvaffakiyetsiz sonuçlar görülebilir. Bölgemizde ağaç kayıpları oldu. Eğer uzman desteği alınmaz ise bunun artacağını düşünüyoruz diye niteleyerek konuştu.
‘GELİŞİGÜZEL UYGULAMALARDAN KAÇINSINLAR’
Hastalığın derakap yayıldığını tamlayan Kurt, sözlerini şöyle sürdürdü
Bahçe içi ve bambaşka bahçeye yayılmalar dakikasında gerçekleşiyor. Çor, budamayla, böceklerle, mekanik yolla, rüzgarla ve temasla yayılıp başka yerlere taşınabiliyor. Yayılımın bitmeme etmesi yerinde bir nice alanda ağaç sökümleri gerçekleşebilir. Sökmekle kurtulamıyoruz. Sökülen ağaçlar dahi değişik ağaçlar üzere bir zılgıt unsuru oluşturuyor. Zira çor bambaşka sonuç ağaçlarına de sıçrayabilir. Sarıerik, şeftali, elma, armut, zeytin, koz, badem üzere sert kabuklu sonuç ağaçlarında birlikte çor yapabilir. Yaptığımız TÜBİTAK projeleri ve doktor çalışmalarında bulguları kesin kendisine ortaya koyup, nahiye haritasını çıkardık. İtalya ile ortak yaptığımız müzakere ve çalışmalarda bununla ait faziletkâr sayıda haber var. Bunları değerlendiriyoruz. Bize başvuran üreticilerin bahçesine anbean yerinde tayin gözlem ve analiz yapıp, örneklerimizi alıp merkezimize getiriyoruz. Serencam merhale ümranlı tanılama teknolojileriyle akıllıca teşhis yapıp ona bakarak uğraş başlatıyoruz. Biz üreticimizin yanındayız. Birlikte uygulamadan kaçınsınlar. Hem kasaba hem bitki sağlığı hem dahi kazançlı yönden üreticimizin gravite çekmesini istemiyoruz.
Bölgede narenciye üretimi işleyen rençper Yazar Tığ ise çor bulaşan bazen ağaçlarını kaybettiğini, Bitki Sağlığı Kliniği Uygulama ve Araştırı Merkezi’ne başvurarak hastalığın yayılımının durdurulduğunu ve tedavi edildiğini kaydetti.
